sábado, 29 de julio de 2017

Kiel eniris Esperanto en Korea universitato.


https://en.wikipedia.org/wiki/Hankuk_University_of_Foreign_Studies --ILEI SUKCESIS KE ESPERANTO ENIRU EN TIU ĈI UNIVERSITARO EN SEŬLO, OKAZE DE LA Uko...

La Tago de la Lernado en la UKo-Seula kaj universitata simposio pir Esperanto.

Tiu evento tradicie okazas en mardo dum UK kaj la organizado estas en la
manoj de ILEI, pli precize de la Komisiito de ILEI pri aktivecoj kadre de
UK Marija Belosevic el Kroatio. Tre lerte shi arigis diversajn prelegantojn
por tiu tuta tago kaj la tuto estis prezentita de Duncan Charters el Usono.
La ĉeestantoj povis unue malkovri la instrusistemon de Suda Koreio
aŭskultante Sinjoron Hong, lernejestro. Interesa estas la fakto, ke ĝis
1970 ĉiuj lernantoj devis studi la ĉinajn ideogramojn. Post tiu dato tiu
studado estas libervola. Sekvis prezento de la agadoj dum la JARO DE LA
LERNANTO arigitaj de la prezidanto de ILEI Mireille Grosjean. Duncan C
harters kaj Probal Dasgupta tre trafe iris al la temo « Edukado al
respektoplena turismo » kaj skuis la publikon per ĝenaj demandoj nepre
alfrontindaj. Marija Belosevic el Kroatio kaj Karine Arakeljan el Armenio
prezentis la kulturajn trezorojn de sia lando.

Iom pli for de la temo prelegis Huang Yingbao « Trezoro » pri la
Esperanto-versio de la UNESKO-kuriero. Raael Zerbetto el Brazilo, talenta
vojaĝanto kaj aktivulo, priskribis la fuŝajn dirojn pri Esperanto kaj la
adekvatajn eblajn reagojn. Anna Striganova raportis pri instruado de EO en
la universitato RUDN en Moskvo. Katalin KOvats raportis pri « Ekparolu ».
Aŭrora Bute prezentis la atingojn de internacia simpozio en Timisoara,
Rumanio. Plie kontribuis Leif Nordenstorm kaj François Lo Jacomo. Do entute
riĉa programo por abunda publiko.

*Simpozio HUFS-ILEI ĵaŭde 27-an de julio*

Dum la preparlaboroj por la 50-a ILEI-kongreso en Busano ekis kontaktoj kun
la universitato HUFS por lanĉi simpozion. La temo difiniĝis jene :
« Instruado de Esperanto, nuna situacio kaj evoluo en la tuta mondo ». Pro
la elektita temo HUFS turnis sin al ILEI, la instanco pri instruado de
Esperanto. La korea sekciestro Sinjoro Park « Nema » kontaktis diversajn
eblajn prelegontojn kaj naskiĝis bela programo por miksita publiko. Ĉiu
preleganto liveris sian tekston, tradukado al la korea estis farita kaj ĉiu
partoprenanto ricevis la prelegaron libroforme okaze de la komenco. Do ia
interpretado ne endis, la koreaj gestudentoj povis legi la korelingvan
tekston en la libro.

La publiko povis aŭskulti Mireille Grosjean el Svislando, Tosihiro Yamasita
el Japanio, Markus Gabor el Hungario, Ronald Glossop el Usono, Xiaofeng
Gong el Ĉinio, Ruben Fernandez Asension el Katalunio, Dimitri Ŝevĉenko el
Rusio, Maria Butan el Rumanio, Dalia Pileckiene el Litovio, kaj Katalin
Kovats el Nederlando.

*Konkludo de la simpozio HUFS-ILEI*

Konkludo farita de Mireille Grosjean

Dankoj iru al HUFS, al Korea Esperanto Asocio KEA kaj ghis prezidanto Lee,
al Nema, kiu chion preparis kaj interpretis dum la simpozio.

Tiu simpozio donis la okazon al koreaj studentoj auskulti fakulojn el plej
diversaj landoj, bani en internacia etoso. Ni kutimas al tio. Koreoj povis
gustumi la etoson.

Audante la historian skizon pri la evoluo de la instruado de EO en Chinio,
Rumanio, Hungario, Rusio, Litovio, ni povas konstati la influon de la
politika evoluo sur la instruado de nia lingvo en la koncerna lando. Kiel
tio okazos en la futuro ? Neniu scias. Mi nur volas mencii Mario Pei,
usonan lingviston, kiu respondas al la demando : chu ne estas risko, ke EO
dialektighu kiel la latina dialektighis kaj formis la francan, italan,
hispanan, portugalan kaj rumanan ? Li respondas jene : en la nuntempo pro
la teknikaj iloj por komuniki, tia evoluo ne eblas, risko dialektighi ne
ekzistas, char esperantistoj daure interkomunikas mondskale. Do la situacio
estas komplete nova.

Jen la chefaj atingoj de tiu simpozio :

· Efika kunlaboro inter HUFS, KEA kaj ILEI

· Altnivelaj prelegoj

· Miksita publiko, esperantistoj kun ne esperantistoj.

· La gvidantoj de la universitato HUFS povis konstati la uzadon de
EO, la efikecon de EO, la tutmondecon de EO. La prezidanto de HUFS esprimis
sian intencon vastigi la aperon de EO en HUFS. Jam planoj, projektoj, estas
skizitaj.

· Venis pushoj, sugestoj, skuoj. ILEI bonvenigas tion. Estus bele, ke
tiuj instigoj konkretighu : iu povas verki artikolon por IPR, iu povas
transpreni taskon, iu povas kandidatighi por farighi estrarano de ILEI.

Mireille Grosjean - Seulo, 2017-07-27

jueves, 27 de julio de 2017

ESPERANTO-lingvo datrevenas 130-jaraĝa



 

La Unua Libro -

La 14an de julio 1887 (la 26an de julio, laŭ la Gregoria kalendaro) en la presejo de Ĥaim Kelter (Varsovio) aperis la 42-paĝa broŝuro Internacia lingvo. Antaŭparolo kaj plena lernolibro (por Rusoj). Ĝia aŭtoro, la 27-jara Ruslanda judo Lazarj Markoviĉ Zamenhof (Лазарь Маркович Заменгоф), kaŝis sin sub la pseŭdonimo “D-ro Esperanto”. Ĝis la jarfino aperis pola, franca kaj germana eldonoj de la verketo, kiu poste ricevis la “popolan” titolon: la Unua Libro. Sekvis eldonoj en pluraj aliaj lingvoj.

La titolpaĝo de la Unua Libro estis surprize simila al tiu de Volapük: Die Weltsprache de Johann Martin Schleyer. Reinhard Haupenthal notis, ke “la granda simileco prave supozigas, ke Zamenhof intence imitis la pli fruan verkon de Schleyer” kaj listigis similaĵojn en la du germanaj eldonoj [Haupenthal R. La Unuaj Libroj de Schleyer (1880) kaj de Zamenhof (1887): Pri la lanĉo de du plan-lingvoj. Schliengen: Edition Iltis, 2000]. Sed la libroj mem estis malsamaj. La 150-paĝa Volapüka estis preskaŭ kvaroble pli ampleksa, ĉefe, pro la pli ol 80-paĝa vortaro. Schleyer alparolis la mondon propranome, sed Zamenhof uzis pseŭdonimon, ĉu por eviti misfamiĝon inter la klientoj, ĉu por ke la disvastigon de la libro kaj de la lingvo ne ĝenu la judeco de la aŭtoro, ĉu pro natura modesteco.
La Unua Libro konsistas el kvar partoj, inter kiuj la plej ampleksa estas ne la Plena lernolibro, sed la Antaŭparolo (p. 3–30).
Unue, Zamenhof mencias la problemojn kiujn la diverslingveco kaŭzas en ĉiuj sferoj de la vivo, kaj atentigas, ke ĝi kaŭzas ankaŭ malamikecon inter la popoloj. Same kiel multaj lingvoprojektantoj, li kredis ke lingvo internacia havus grandan praktikan signifon por scienco kaj komerco, sed li emfazis, ke
grandegan utilon alportus al la homaro lingvo internacia, kiu, ne entrudiĝante en la doman vivon de la popoloj, povus, almenaŭ en landoj kun diverslingva loĝantaro, esti lingvo regna kaj societa.
Efektive, Zamenhof volis solvi ne nur la lingvan problemon, kaj post pluraj jaroj li konfesis:
mi de la plej frua infaneco fordonis min tutan al unu ĉefa ideo kaj revo — al la revo pri la unuiĝo de la homaro. Tiu ĉi ideo estas la esenco kaj celo de mia tuta vivo, la afero Esperanta estas nur parto de tiu ĉi ideo.
(MEH, p. 100)
Sed en la Unua Libro Zamenhof ne longe haltis ĉe tiu ideo kaj traktis, ĉefe, lingvajn aferojn. Prezentante la historion de la lingvoprojektado, li konstatis, ke por lingvigi projekton oni devas solvi tri taskojn, kaj ke en neniu antaŭa projekto estis solvita pli ol unu tasko, sed li sukcesis solvi ĉiujn tri.
1) La lingvo estu eksterordinare facila, tiel ke oni povu ellerni ĝin ludante. — Tion li solvis per simpligo de la gramatiko, kiun “oni povas bonege ellerni en la daŭro de unu horo”, kaj per regula vortfarado helpe de prefiksoj kaj sufiksoj.
2) La lingvo jam de la komenco mem kaj dank’ al sia propra konstruo povu servi kiel efektiva rimedo por internaciaj komunikiĝoj. — Por tio li “aranĝis plenan dismembrigon de la ideoj en memstarajn vortojn, tiel ke la tuta lingvo, anstataŭ vortoj en diversaj gramatikaj formoj, konsistas sole nur el senŝanĝaj vortoj”. Li donis ekzemplon de tio, ke alilandano ne konanta la rusan lingvon kaj ruslandano ne konanta la lingvon de la alilandano, povas interkompreniĝi, eĉ ne konante la lingvon internacian, nur helpe de vortaroj.
Doninte ses tekstojn en sia lingvo — Patro nia; El la Biblio; Letero;
Mia penso kaj Ho, mia kor’ (du poemoj de Zamenhof); En sonĝo princinon mi vidis… (poemo de H. Heine tradukita de Zamenhof) — li klarigis la trian taskon:
Venki la indiferentecon de la mondo kaj igi ĝin kiel eble plej baldaŭ kaj amase komenci uzadi la proponatan lingvon kiel lingvon vivan, ne en okazoj de ekstrema bezono. — Konsciante, ke oni ne lernas lingvon, kiun neniu uzas, li proponis tutmondan kampanjon, por ke oni promesu ellerni la internacian lingvon, “se estos montrita, ke dek milionoj personoj donis publike tiun saman promeson”.
Zamenhof anoncis, ke la adresaro de la dek milionoj da promesintoj (voĉdonintoj) aperos en aparta libro (cent milpaĝaj adresaregoj kun cent adresoj ĉiupaĝe), kaj avertis:
Poste ne estos pravigitaj antaŭ la socio la personoj, kies nomoj ne estos en la voĉdon-libro, nek en la fako de la promesintoj, nek en la fako de la kontraŭintoj. Neniu esperu pravigi sin per tio, ke li “ne aŭdis” pri la proponita voĉdonado, ĉar estos uzitaj ĉiuj rimedoj por ke ĉiu sciu pri la voĉdonado.
Krom la antaŭparolo en la libro estas:
  • ok eltranĉendaj slipoj (du folioj) kun promesdeklaro (p. 31–34);
  • plena lernolibro de lingvo internacia sur ses paĝoj: alfabeto, partoj de parolo (ok reguloj), ĝeneralaj reguloj (ok reguloj) — entute 16 reguloj (p. 35–40);
  • permeso traduki la broŝuron al ĉiuj ceteraj lingvoj (p. 41) kaj la adreso de la aŭtoro (p. 42);
  • vortaro internacia-nacia (en la rusa 917 vortoj en 894 “artikoloj”) sur du flankoj de granda folio.
Sur la dua paĝo estas jena ruslingva deklaro:

(Lingvo internacia, simile al ĉiu nacia, estas socia propraĵo, kaj la aŭtoro por ĉiam forlasas ĉiujn personajn rajtojn al ĝi.)
Zamenhof 
Zamenhof petis sendi kritikon pri la projekto kaj promesis utiligi la plej bonajn proponojn en speciala broŝuro, kiu fiksos la definitivan lingvoformon. Post eldono de la broŝuro la novan lingvon rajtos ŝanĝi ne li, sed nur kompetenta akademio, kiu “povos laŭgrade kaj nerimarkate fari ĉiajn necesajn plibonigojn, eĉ se ĝi estos devigita poste ŝanĝi la lingvon ĝis nerekonebleco”.
Zamenhof dissendis la Unuan Libron al diverslandaj redakcioj, societoj, kleruloj. Kvankam li aperigis en gazetaro (precipe en Ruslando) plurajn anoncojn, li ne ricevis dek milionojn da promesoj. Tamen al li venis centoj da leteroj (pozitivaj, negativaj kaj ŝercaj), kaj eltranĉitaj slipoj kun deziresprimo lerni la novan lingvon sendepende de la nombro da ricevitaj “promesoj”. La projekto eklingviĝis, kaj la pseŭdonimo de la aŭtoro iom-post-iom iĝis ĝia nomo — Esperanto.
Kvankam Zamenhof skribis en la Unua Libro, ke li dum unu jaro eldonos nenion en la nova lingvo, li jam en januaro 1888 publikigis ĉe Ĥaim Kelter Duan Libron de l’ lingvo Internacia. Kajero №1 por resumi kaj respondi la ricevitajn leterojn.
Aleksander Korĵenkov
Ĉi tiu teksto unue aperis en La Ondo de Esperanto (2008, №2), kaj poste en la artikolaro Dek libroj, kiu estas la unua volumo en la libroserio Nia trezoro de Sezonoj.
Ĉe represo bonvolu indiki la fonton
La Balta Ondo: http://sezonoj.ru/2016/07/eo125

martes, 25 de julio de 2017

ESPERANTO-TAGO 2017, je la 130 datreveno!

JE LA 130-a DATREVENO EL ĜIA PUBLIKA AERO EN VARSOVIO-POLLANDO.
KAJ MEMORE DE LA CENTAJARIĜO DE LA FORPASO DE ĜIA INICIATINTO
LUFOVIKO LAZARO ZAMENHOF (1859-1917)

Mortinta la 14an de aprilo 1917, antaŭ cent jaroj, Zamenhof estas ĉefe konata kiel iniciatinto de la “Internacia Lingvo“, kiu disvastiĝis sub la nomo Esperanto kaj kies unua lernolibro aperis en Varsovio antaŭ 130 jaroj, la 26an de julio 1887. Sed profesie li estis oftalmologo. 

NI RIGARDAS LIN KIEL DIVENINTO KAJ ANTAŬ VIDANTO DE LA ESTONTO DE LA HOMARO KIU NEPRE POR EVITI MEMDETRUON BEZONUS UNUIĜI KAJ  HAVI PACON.

CENTJAROJ ANTAŬ LA TUTMONDIĜO LI DONIS A LA HOMARON TAŬGAN ILON 
POR INTERKOMPRENIĜO:
PLANITA LINGVO ESPERANTO KUN ĜIA INTERNA IDEO. 

-------
TIEL NASKIĜIS LA SENNACIA TUTMONDA POPOLO
LA ESPERANTISTARO

LA SUKCESO DE ESPERANTO POVAS ESTI  EN LA NUNAJ TEMPOJ POVAS ESTI ATESTATA DE A 102-A UNIVERSALA KONGRESO EN SEŬLO SUDA KOREIO  KUN MILOJ DE PARTOPRENINTOJ EL SEPDEK NACIOJ, PLURAJ KULTUROJ, LINGVOJ, ETNOJ KAJ RELIGIOJ,
ĈIUJ KUNVENANTAJ EN PACO KAJ HOMA FRATECO.

DAŬRIGU ESPERANTO KAJ
"KURAGE NE FLANKIĜANTE IRU LA VOJON CELITAN"

 
 

lunes, 24 de julio de 2017

El la UKo-Seula: Eko 19 informo: Festparolado de Dr. Fettes.




*Estrara Komuniko EKO 2017-19 
sendita el Seulo, la 24an de julio.*


EL LA FESTPAROLADO DE LA PREZIDANTO DE UEA

D-ro Mark Fettes faris la kutiman alparolon en la 102a Universala Kongreso de Esperanto, Seulo, Suda Koreio, la 23an de julio, 2017.

Li komence skizis la unikan rolon de niaj kongresoj; gardanto de nia komunuma vivo. La pensado pluiris pri la dezirindaj roloj de gastoj kaj gastigantoj ene de niaj kongresoj kaj en la turismo ĝenerale – io, kio rilatas al la kongresa temo. Nia prezidanto ligis tiujn pensojn kun d-ro Zamenhof, ankaŭ kun korea eminentulo, per interalie jenaj vortoj:

“Ĉi-jare ni solenas la centan datrevenon de la morto de Zamenhof. Tra la mondo okazas ceremonioj, simpozioj, konferencoj dediĉitaj al lia vivoverko.
Sed mi volas pledi por ankoraŭ pli vasta kompreno de ĝia signifo, kiel elemento en la daŭranta homara strebo vivi harmonie sur nia malgranda kaj unika planedo. Ŝajnas klare al mi, ke se Zamenhof vivus hodiaŭ, li senrezerve aliĝus al tiuj, kiuj alvokas por pli ekologi-konforma konduto de niaj nuntempaj socioj. Kiel ni ĉiuj povas atesti, nia industria civilizacio, inventaĵo de la lastaj jarcentoj, tendencas al troa, eĉ senbrida eksplutado de la naturo, kondutante ĝuste kiel la plej malbona gasto imagebla, kiu ne nur malpurigas la domon sed en la fino detruas ĝin.
Tio estas precize la malo de la konduto, kiun rekomendus Zamenhof, ĉar se ni sekvas lian pensofluon, *homarano* ne povus esti alia ol bona *samterano*.

Ambaŭkaze temas pri bona gastado, kun identa etika sinteno: paŝi leĝere, ami la aliulon, celi al daŭripovaj rilatoj de reciprokeco. Se la aliulo povas esti ankaŭ besto, planto, rivero, dezerto, arbaro, aŭ kiu ajn alia parto de la naturo, tio ŝanĝas nenion esencan pri la dezirinda konduto.

“Tiuj pensoj venis al mi kvazaŭ enkonduke al nia ĉi-jara kongresa temo: ‘Turismo kaj evoluo: vojoj al daŭripovo.’ Unuavide tiu temo ŝajnas malproksime de la pensaj kontribuoj de Zamenhof, ĉe kiu oni vane serĉus vortojn kiel ‘daŭripovo’ kaj ‘ekologio’, ĉar en lia epoko oni ankoraŭ ne elpensis ilin. Pli profunda rigardo tamen montras la grandan kongruon inter
lia rezonado kaj tiuj nuntempaj konceptoj. Daŭripovo, ni povus diri, estas nia nuntempa maniero paroli pri ne-entrudiĝemo, tiu zamenhofa koncepto kiun ni retrovas jam en la Unua Libro.

Daŭripova socia evoluo estas tia evoluo, kiu reduktas la trudiĝemon de la socio al la ekologiaj kaj kulturaj sistemoj kiuj vivtenas ĝin. Kaj daŭripova turismo estas tia turismo, kiu
celas disvolviĝi konforme al la bezonoj kaj kapabloj de la gastiganta lando kaj popolo, kontribuante al ĝia ekonomia, ekologia kaj kultura bonfarto. Kiel bona gasto.

“Bona gasto ankaŭ strebas lerni de siaj gastigantoj. Kaj do por kelkaj minutoj mi invitas vin akompani min tra la vivoverko de korea pensulo, homo kiu vivis pli ol mil jarojn antaŭ Zamenhof, sed kiu ŝajnas al mi lia spirita parenco. 
Lia nomo estis Choi Chiwon; poste en sia vivo li alprenis la kromnomon Go-un, ‘Soleca Nubo’.
Kiel Zamenhof, li naskiĝis en reĝlando ĉe la periferio de granda imperio, la ĉina Tang-dinastio. Zamenhof edukiĝis en la rusa, fine vojaĝante al Moskvo por siaj universitataj studoj; Choi
edukiĝis en la ĉina, irante nur 11-jara al Xian por enskribiĝi en la
klasika imperia studsistemo; li restos for el Koreio ĝis sia 27-a jaro .
Kaj ambaŭ homoj revenis hejmen forte konvinkitaj pri la bezono de spirita-etika reorientiĝo en la socio ĉirkaŭ si, al kiu ili dediĉos la reston de sia vivo.

Kiel Zamenhof, Choi pensis tute neortodokse. Li malakceptis la tradiciajn dividojn inter popoloj, ŝtatoj kaj religioj, resumante sian sintenon per la vortoj:

*La vero ne malproksimas de la homo,*

*Por homo ne ekzistas lando fremda.*

Ĉerpante el profunda kono de la instruoj de Konfuceo, Laŭzio kaj Budho, li pledis por ilia kunigo en komuna harmonia tuto kiun li nomis *pung-nyu*, laŭvorte ‘vent-fluado’, sed kiu esprimas specon de serena kaj malfermkora vivĝojo.”

La festparolo daŭrigis la komparon inter la vivoj de la du elstaruloj, ĝis la sekva fermpunkto:

“Jen do nia paradoksa konkludo. Daŭripova turisto — en la zamenhofa lingvaĵo, homarano — estas homo, kiu sentas sin ĉiam kaj ĉie samtempe hejme *kaj* gaste. Ni paŝas zorge en la hejmoj de aliaj, ĉar ni komprenas, ke ili estas ankaŭ niaj hejmoj. Ni traktas delikate kaj ameme la propran hejmon,
ĉar ni komprenas, ke ankaŭ tie ni finfine estas gastoj. Jes, ni ĉiuj estas gastoj sur ĉi tiu tero, kiun ni vizitas por tro mallonga tempo, apenaŭ sufiĉe por kompreni nin mem, por ne paroli pri la kompreno de niaj samteranoj. Tio estas nia sorto, kiel niaj grandaj antaŭuloj kiel Choi kaj Zamenhof klopodis klarigi al ni siamaniere, per siaj verkoj kaj siaj vivoj.

“La kongresa semajno etendiĝas antaŭ ni. Mi esperas ke vi jam nun komencas senti vin hejme en nia urbo de gastoj. Mi esperas ke la multaj riĉaĵoj de la programo liveros abundajn okazojn por sperti apartenon, por kleriĝi pri nia kulturo, por disvolvi vian esperantistecon. Kaj mi esperas ke vi samtempe profitos la ŝancon ekkoni Koreion, se vi venis ĉi tien el alia lando, ekkoni ĝin kiel la hejmon de la koreojsed ankaŭ dela korea naturo, sen kiu ĝi ne estus Koreio. La vojo al daŭripovo iras tra miloj kaj milionoj da tiaj spertoj, per kiuj ni lernas ami la diversecon de la mondo
kaj labori por ĝia protektado kaj prizorgo. Kiel bonaj gastoj.”


La plena versio de la alparolo  estas trovebla en la retejo de
UEA kaj la kongreso. Ĝi aperas en la Kongresa Kuriero. La PDF-versio de la Komuniko prezentas kvar fotojn el la inaŭgura ceremonio.



Aperintaj komunikoj legeblaj ĉe:http://aktivulo.net/eo/
content/komunikoj-pri-agado